Tìm kiếm và loại bỏ những lãng phí trong sản xuất hiện nay đang là ưu tiên hàng đầu của các doanh nghiệp. Theo như phương pháp sản xuất tinh gọn LEAN thì có thể xác định được 7 loại lãng phí chính trong sản xuất là:
- Lãng phí sai lỗi
- Lãng phí gia công thừa
- Lãng phí chờ đợi
- Lãng phí thao tác
- Lãng phí vận chuyển
- Lãng phí tồn kho
- Lãng phí sản xuất thừa
Tuy nhiên tại sao những cá nhân, người quản lý trong nhà máy sản xuất đôi lúc lại không thể phát hiện ra những lãng phí cần phải loại bỏ trong các công đoạn sản xuất mà chính họ là người tiếp xúc hàng ngày. Nguyên nhân của sự việc này thứ nhất đến từ ý thức ngại thay đổi của người lao động, thứ hai chính là do chưa có khả năng phát hiện những lãng phí trong sản xuất. Về thay đổi ý thức người lao động, đây là một quá trình khó khăn khi tiêu tốn một thời gian dài và phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau. Chính vì vậy bài viết xin tập trung vào giới thiệu phương pháp phổ biến nhất để tìm kiếm và phát hiện những lãng phí.
Có thể nói mỗi nhà máy đều có một quy mô và phương thức sản xuất riêng, tuy vậy hầu như ở bất kỳ nhà máy nào ta cũng có thể tìm thấy 2 yếu tố là vật chất và con người. Hầu như những hoạt động, thao tác của người lao động xuất hiện ở trong tất cả các loại lãng phí và các lãng phí đều tác động lên dòng vật chất di chuyển. Do đó, hướng tìm kiếm lãng phí phổ biến nhất sẽ là đi theo dòng di chuyển của vật chất và dòng di chuyển của con người.
Dòng di chuyển của vật chất là gì và tại sao lại có thể giúp phát hiện được lãng phí: Mỗi nhà máy sản xuất đều từ những nguyên liệu ban đầu qua quá trình gia công, chế tạo để có thể cho ra những sản phẩm cuối cùng, dòng vật chất chính là đường đi của các nguyên liệu qua các công đoạn gia công thành bán thành phẩm, rồi thành sản phẩm. Trên đường đi của mỗi công đoạn, hầu như có thể phát hiện được các lãng phí bởi các lãng phí sẽ tác động trực tiếp lên vật chất. Có thể lấy ví dụ trực tiếp trong các trường hợp cụ thể:
- Trong chế tạo mặt bích, việc gia công khoảng cách giữa các lỗ nhỏ hơn bản thiết kế sẽ gây hỏng chi tiết và phải vứt bỏ phôi đã gia công. Đây là một trường hợp lãng phí sai lỗi gây tác động trực tiếp tới vật chất.
- Trong công việc đúc nhựa, việc cắt ba via của sản phẩm nếu không kịp thời so với công đoạn đúc sẽ gây ùn ứ bán thành phẩm. Đây là lãng phí chờ đợi làm dòng vật chất bị ùn tắc trong quá trình sản xuất.
- Với các bề mặt không yêu cầu độ bóng không cao mà lại thực hiện công đoạn mài tinh sẽ gây tốn thời gian. Đây chính là lãng phí do gia công thừa ảnh hưởng trực tiếp lên tốc độ di chuyển của dòng vật chất.
- …
Vậy dòng di chuyển của con người là thế nào và có ảnh hưởng gì? Đây chính là sự di chuyển của con người trong nhà máy, những thao tác mà người lao động thực hiện để tạo ra sản phẩm. Trong những thao tác này, có những hành động tạo ra giá trị gia tăng, có hành động không tạo giá trị gia tăng nhưng cần thiết và có cả những hành động không cần thiết tạo ra sự lãng phí. Có thể đưa ra vài ví dụ:
- Khi tìm kiếm trong kho hàng chưa được sắp xếp thì người lao động sẽ tốn nhiều thời gian hơn so với kho hàng đã được sắp xếp và lên sơ đồ kho.
- Khi thực hiện các công đoạn lắp ráp, việc đi cả một khoảng cách xa chỉ để lấy một linh kiện sẽ gây lãng phí hơn nhiều so với việc đi lấy 1 lần đủ số lượng chi tiết cho các bộ sản phẩm.
- Việc bố trí mặt bằng chưa hợp lý dẫn đến giữa mỗi công đoạn sản xuất, người lao động phải di chuyển một khoảng cách xa trong khi hoàn toàn có thể thiết kế lại để thu hẹp quãng đường di chuyển.
- …
Tuy nhiên dù đi theo dòng di chuyển của vật chất hay con người thì chúng ta vẫn có khả năng bỏ sót những lãng phí tiềm ẩn. Chính vì vậy phương pháp tốt nhất là kết hợp nhận diện theo cả hai hướng, tùy thuộc vào phương thức hoạt động của mỗi nhà máy mà cân nhắc nên ưu tiên phương án nào hơn.
Văn phòng NSCL
