Năng suất lao động và giá trị thương hiệu (Phần 1)

Khi tiếp cận với “giá trị” nên dùng giác độ của thương hiệu (brand approach) hơn là nhìn với giác độ sản phẩm (product approach).

Năng suất lao động là bài toán lẩn quẩn. Năng suất cao, giá bán thấp do không làm chủ thị trường, lợi nhuận thấp, tiền lương thấp, người lao động phải làm việc cật lực hơn, cuộc sống khốn khổ hơn…

Còn “giá trị sản phẩm” là khái niệm market và marketing, nghiên cứu thị trường và nhu cầu từ đó làm ra sảm phẩm đúng có lợi thế cạnh tranh cao. Đó là quá trình liên thông giữa sản xuất – lưu thông – tiêu dùng, có thương hiệu và hệ thống phân phối, làm chủ thị trường, gia tăng giá trị sản phẩm, lợi nhuận cao.

Phân định năng suất và giá trị

Doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách nên chú trọng phân định rạch ròi 3 khái niệm cơ bản: Giá thành (Production Cost) – Giá bán (Selling Price)- và Giá trị (Product & Brand Values).

Thiếu rạch ròi giữa 3 khái niệm này gây hệ luỵ cho nền kinh tế Việt Nam suốt thời kinh tế bao cấp với những luận điểm lạc hậu đã bị thế giới từ bỏ. Về cơ bản marketing – lý luận cơ sở của nền kinh tế thị trường, thì cùng một sản phẩm có thể bán với giá khác nhau (tuỳ phân khúc, tuỳ thời điểm bán hàng) cho nên “giá trị” khác nhau. Cùng một sản phẩm nhưng giá trị thương hiệu khác nhau, cho nên có thể tạo ra lợi nhuận khác nhau và điều này cũng không phụ thuộc gì vào năng suất của nhà máy hay năng suất trên cánh đồng.

Năng suất lao động – là một định nghĩa đang dễ gây hiểu lầm bởi cái thời “lao động là vinh quang” vốn xem trọng lao động chân tay, nông nghiệp lúa gạo và công nghiệp nặng… Công thức tính năng suất hiện tại đó là NSLĐ = Tổng GDP/(Tổng dân số) thì về bản chất không phải là Sản lượng (Volume) mà là Thu nhập (Revenue) một khái niệm song hành với giá trị.

Thứ nhất, cấu trúc kinh tế chưa coi trọng khuyến khích những tỷ phần sản phẩm có giá trị cao, như chế biến nông sản thực phẩm, hàm lượng chất xám trong công nghiệp, hay những phân đoạn có giá trị cao trong chuỗi giá trị toàn cầu…

Thứ hai, là sự thụ động trong kinh doanh từ chính doanh nghiệp, và thứ ba, quan trọng là sự lũng đoạn của các doanh nghiệp lớn của nhà nước làm ăn thua lỗ. Lấy ví dụ ngành đóng tàu + vận tải biển điêu đứng hàng chục năm qua kể từ Vinalines, Vinashin bỏ mặc hơn 80% thị phần vận tải biển cho hãng tàu nước ngoài. Ngành may mặc và giày dép, dù sản lượng lớn nhưng hơn 80% sản xuất gia công với đơn giá chỉ chiếm 10-20% giá trị sau cùng…

Kinh tế thị trường – đó chính là marketing

Mặc dù có thể ghi nhận sự hưởng ứng và đổi mới từ một số địa phương, cụ thể là chương trình Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) gần đây như Quảng Ninh, Huế, Đồng Tháp; một số Bộ, ngành có chiến lược và hiệu quả tích cực như ngành nông nghiệp và du lịch. Tuy nhiên, thiếu rạch ròi giữa năng suất lao động (sản lượng) và giá trị sản phẩm (lợi nhuận, giá trị thặng dư) là một sai lầm phổ biến hiện nay.

Các chương trình chuyển đổi “mô hình kinh tế” chương trình tư nhân hoá cổ phần hoá DNNN, hạ tầng then chốt như các tuyến quốc lộ cần nâng cấp, sân bay Tân Sơn Nhất, cảng biển cho ĐBSCL, nâng cao giá trị các ngành sử dụng nhiều lao động như may mặc, giảm biên chế các tổ chức xã hội không cần thiết, sáp nhập các cơ quan nhà nước… tất cả đều diễn biến rất chậm.

Trong những hội thảo gần đây ở Huế đưa ra lời kêu gọi Huế là thành phố công nghệ cao, sạch và đẹp, và nông nghiệp ở Thừa Thiên Huế phải là nông nghiệp hữu cơ. Những luồng tư tưởng này nếu thật sự lan toả tại một tỉnh thành, đến mọi người dân mọi doanh nghiệp lớn hay nhỏ, một cách kiên trì…có thể dẫn đến một sự thay đổi cả một nền kinh tế của địa phương.

Marketing là ngôn ngữ thuần thị trường. Nhưng Marketing thường có nhiều ý tưởng và giải pháp tưởng chừng như gián tiếp hay “không liên quan” như là truyền thông, hoạt động cộng đồng, diễn đàn… Nhưng nó chắc chắn và thật sự mang lại hiệu quả, mà là hiệu quả rất rộng lớn nhờ sự tham gia hưởng ứng của số đông từ việc tiêu thụ sản phẩm, liên kết phân phối bán hàng, cho tới hợp tác nâng cao các chuỗi giá trị và giải pháp tăng trưởng hay kết nối đầu tư.

Nguồn: Diễn đàn doanh nghiệp