Trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam, ông Fujita Yasuo đã đưa ra khuyến nghị trên trong hội thảo “Tiền lương và năng suất lao động ở Việt Nam” do Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Việt Nam (VEPR) phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức vào ngày 13/9.
Tốc độ tăng lương tối thiểu ở Việt Nam cao hơn tốc độ tăng năng suất lao động.
Theo báo cáo của VEPR tại hội thảo, tình trạng này sẽ chậm phá vỡ sự cân bằng kinh tế về nhiều mặt, đặc biệt là làm giảm động lực của nhà đầu tư, lợi nhuận của công ty và khả năng cạnh tranh.
Mức lương tối thiểu vượt xa tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người.
Mức lương tối thiểu trung bình hàng năm tăng ở mức 2 con số giữa năm 2007 và năm 2015, vượt quá tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người và chỉ số giá tiêu dùng.Báo cáo VEPR cho thấy mức lương tối thiểu đã tăng nhanh, từ 25% năm 2007 lên 50% vào năm 2015. Xu hướng này không giống như ở các nước khác như Trung Quốc, Indonesia hay Thái Lan.
Khoảng cách giữa tăng lương tối thiểu và tăng trưởng năng suất ở Việt Nam đã mở rộng nhanh hơn so với các nước khác. Từ năm 2007 đến năm 2015, mức lương bình quân ở Việt Nam tăng gấp 1,5 lần (tăng gấp đôi so với năm 2004-2015). Tiền lương bình quân tăng nhanh đến năm 2010 nhưng chậm lại đáng kể trong giai đoạn 2010-2014, phản ánh sự suy giảm tăng trưởng kinh tế.
Năm 2017, chi phí tối thiểu các doanh nghiệp tại Việt Nam phải gánh chịu, được tính bằng tổng lương tối thiểu và đóng góp vào các khoản bảo hiểm (bao gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp) gần chạm mức chi phí tại Thái Lan, và cao hơn mức chi phí tại Indonesia.
Áp dụng mức lương do thời gian làm việc
Trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam, Ông Fujita Yasuo, cho biết việc tăng lương không tăng năng suất lao động sẽ dẫn tới việc tăng chi phí và giảm cạnh tranh. Ông đề nghị Việt Nam nên quan tâm đến cơ chế dự báo và điều chỉnh mức lương tối thiểu cho phù hợp.
Thứ hai, mức lương tối thiểu không có vai trò hiệu quả nếu nó được hình thành như là một chính sách bảo trợ xã hội. Cần phải có chính sách khác thay vì dựa vào chính sách tiền lương tối thiểu.
Thứ ba, mức lương tối thiểu hiện đang được tính trên cơ sở hàng tháng mà nên dần dần chuyển sang cơ sở giờ làm việc. Điều này đảm bảo rằng những người làm việc theo giờ hoặc theo ngày có thể được hưởng đầy đủ các quyền của mình và đồng thời cho phép người sử dụng lao động linh hoạt hơn trong việc sử dụng lao động.
Thứ tư, mức lương tối thiểu phải được điều chỉnh dựa trên quy tắc, và do đó minh bạch hơn và có thể dự đoán được. Ví dụ, phải xác định tiêu chí để thiết lập và điều chỉnh mức lương tối thiểu và điều chỉnh phải phù hợp với tăng trưởng kinh tế, lạm phát và tình hình kinh tế. Cách tiếp cận dựa trên luật lệ rõ ràng sẽ làm tăng khả năng dự báo và minh bạch, tránh điều chỉnh tùy tiện, gây lo ngại cho các nhà đầu tư và nhà tuyển dụng.
Thứ năm, ngoài việc tham gia ba bên trong Hội đồng lương quốc gia (chính phủ, đại diện của người sử dụng lao động trung ương và đại diện của nhân viên trung ương), Hội đồng nên có sự tham gia nhiều hơn của các chuyên gia kinh tế vĩ mô và lao động, những người có thể đánh giá tác động của mức lương tối thiểu đối với việc làm và thu nhập trước / sau khi điều chỉnh mức lương tối thiểu. Theo ông Fujita Yasuo, điều này khá phổ biến ở một số nước trong khu vực, như Nhật Bản, Indonesia và Malaysia.
Thứ sáu, phân tích tác động của tăng lương tối thiểu nên được thực hiện thường xuyên hơn với dữ liệu cập nhật. Chính phủ cũng có thể phát triển các công cụ bổ sung để theo dõi tăng năng suất trong các thành phần kinh tế và khu vực khác nhau.
“Kết hợp các khuyến nghị này, chúng tôi cho rằng đã đến lúc Việt Nam phải có một cơ quan giám sát năng suất và cơ quan phát triển cho toàn bộ nền kinh tế. Nếu không có sự cải thiện về năng suất, nỗ lực tăng lương tối thiểu sẽ dần dần làm suy giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế, Chính phủ nên lựa chọn mục tiêu thúc đẩy năng suất là ưu tiên hàng đầu trong trung và dài hạn. Cần thiết lập một cơ quan đặc biệt cho nhiệm vụ này, từ sự thay đổi tư duy đến nghiên cứu và phát triển các mô hình năng suất của Nhật Bản, Singapore, Israel , vv .. “, trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam cho biết.
Văn phòng NSCL tổng hợp
