Theo một cuộc khảo sát gần đây về năng suất, chất lượng trong một số ngành công nghiệp, tính riêng việc áp dụng các Hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế (HTQL), có 18,8% số DN Cơ khí chế tạo được khảo sát đã có ít nhất một chứng chỉ HTQL.
Biểu đồ dưới đây thể hiện tỷ lệ Doanh nghiệp (DN) Cơ khí chế tạo có và chưa có chứng chỉ HTQL.
Tỷ lệ chứng chỉ về các HTQL trong ngành Cơ khí chế tạo
Theo kết quả khảo sát, Hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001) là HTQL phổ biến nhất tại các DN. Cụ thể: có tới 95% DN có chứng chỉ ISO 9001 trong số 59 DN có ít nhất một chứng chỉ HTQL. Tiếp đó là Hệ thống quản lý Môi trường (ISO 14001), Hệ thống quản lý chất lượng cho các tổ chức sản xuất và cung cấp các dịch vụ liên quan đến linh kiện cho ngành ô tô xe máy (ISO 16949)…
Phân loại theo tiểu ngành, các DN Cơ khí sửa chữa, đóng tàu đứng đầu về ngành có nhiều chứng chỉ HTQL so với các tiểu ngành khác. Chi tiết được trình bày trong hình dưới:
Xếp hạng các tiểu ngành Cơ khí có chứng chỉ HTQL
Đánh giá về hiệu quả của các Hệ thống quản lý, phần lớn các DN đều có đánh giá tích cực:
- Đánh giá về hiệu quả của ISO 9001, trong số 56 DN có chứng chỉ ISO 9001, 80% cho rằng ISO 9001 giúp tăng năng suất, 20% cho rằng ISO 9001 không làm thay đổi năng suất hoặc không trả lời; tương tự, 89% DN cho rằng ISO 9001 giúp tăng chất lượng sản phẩm, 21% còn lại cho rằng ISO 9001 không làm thay đổi chất lượng sản phẩm hoặc không trả lời. Đây là các đánh giá của các DN cơ khí, với phần lớn DN đã duy trì ISO 9001 trong nhiều năm (23 DN áp dụng ISO 9001 trên 10 năm).
- Đánh giá về hiệu quả của ISO 14001, trong số 17 DN có chứng chỉ ISO 14001, 76% cho rằng ISO 14001 giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Có DN áp dụng ISO 14001 sớm nhất từ năm 2007.
- Đánh giá về hiệu quả của ISO 16949, trong số 9 DN có chứng chỉ ISO 16949, 89% cho rằng ISO 16949 giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, các DN cơ khí phản hồi mới áp dụng ISO 16949 từ năm 2013 và 7 DN trong 9 DN có chứng chỉ ISO 16949 nằm cùng một khu công nghiệp (KCN cơ khí ô tô Chu Lai Trường Hải, Xã Tam Hiệp, Huyện Núi Thành, Quảng Nam).
- Tương tự, đánh giá về hiệu quả của OHSAS 18001, 5/6 DN có chứng chỉ cho rằng OHSAS 18001 giúp DN tăng năng suất và cũng 5/6 DN này cho rằng OHSAS 18001 giúp tăng chất lượng sản phẩm. OHSAS 18001 được các DN áp dụng từ 2010 và mỗi năm có thêm 01 DN áp dụng. Đây đều là các DN đóng tàu.
Ngoài các HTQL phổ biến ở trên, có một số HTQL được áp dụng lẻ tẻ ở vài doanh nghiệp:
- ISO 50001.
- ISO 17025: được áp dụng tai DN đóng tàu
- SA 8000: được áp dụng tại DN đóng tàu 100% vốn nước ngoài).
Như vậy trong ngành Cơ khí chế tạo, ISO 9001 là HTQL phổ biến nhất, đồng thời các doanh nghiệp sửa chữa đóng tàu có tỷ lệ cao về số DN áp dụng các HTQL.
Theo hình thức sở hữu,các DN Cơ khí chế tạo được phân thành 4 nhóm để đánh giá hiện trạng có chứng chỉ Hệ thống quản lý. 4 nhóm này bao gồm: nhóm DN tư nhân, nhóm DN liên doanh, nhóm DN có vốn Nhà nước (trong báo cáo này, đánh giá nhóm DN có trên 50% vốn Nhà nước – viết tắt là nhóm DN Nhà nước) và nhóm DN 100% vốn nước ngoài.
Kết quả phản hồi của các DN cơ khí về hiện trạng áp dụng HTQL được trình bày trong hình sau:
Tỷ lệ DN có chứng chỉ HTQL, phân nhóm theo hình thức sở hữu
Kết quả khảo sát cho thấy:
- Các DN Tư nhân thường có chứng chỉ HTQL chất lượng (ISO 9001), HTQL Môi trường (ISO 14001), HTQL chất lượng cho các tổ chức sản xuất và cung cấp các dịch vụ liên quan đến linh kiện cho ngành ô tô xe máy (ISO 16949). Ngoài ra có một vài DN áp dụng OHSAS 18001 và ISO 50001.
- Các DN Nhà nước thường có chứng chỉ HTQL chất lượng (ISO 9001), HTQL Môi trường (ISO 14001). Một vài DN Nhà nước có ISO 16949, OHSAS 18001 và ISO 50001.
- DN liên doanh cũng thường áp dụng HTQL chất lượng (ISO 9001), HTQL Môi trường (ISO 14001) và ISO 16949.
- DN 100% vốn nước ngoài áp dụng ISO 9001, ISO 14001, ISO 16949 và OHSAS 18001 như DN tư nhân. Ngoài ra, DN nước ngoài còn áp dụng ISO 17025 và SA8000.
Các DN Cơ khí chế tạo được phân thành 2 nhóm theo hoạt động xuất khẩu để đánh giá hiện trạng có chứng chỉ Hệ thống quản lý. 2 nhóm này bao gồm: (1) DN chỉ bán hàng cho thị trường trong nước (Nhóm DN trong nước); và (2) DN có hoạt động xuất khẩu.
Tỷ lệ chứng chỉ HTQL, phân nhóm theo thị trường bán hàng của DN
Kết quả phản hồi cho thấy số DN của hai nhóm tương tự nhau (43% các DN phản hồi thuộc nhóm (1), 57% DN phản hồi thuộc nhóm (2)). Tuy nhiên, theo Hình 4-9 ở trên về hiện trạng áp dụng HTQL lại cho thấy, các DN nhóm (2) có tỷ lệ cao hơn nhóm (1) về có chứng chỉ HTQL. Hơn nữa, về số loại HTQL được áp dụng: các DN nhóm (1) hầu như chỉ áp dụng HTQL chất lượng ISO 9001 (một vài DN áp dụng ISO 14001, ISO 16949 và OHSAS 18001). Trong khi các DN nhóm (2) áp dụng nhiều loại HTQL hơn (dù vẫn tập trung vào HTQl chất lượng ISO 9001).
Như vậy, có 18,8% số DN Cơ khí chế tạo được khảo sát đã có ít nhất một chứng chỉ HTQL. Trong đó, các doanh nghiệp Cơ khí tư nhân và DN có hoạt động xuất khẩu thường có tỷ lệ cao về áp dụng các Hệ thống quản lý.
Văn phòng NSCL (tổng hợp)
